Vitamine K

Wat is vitamine K?

Vitamine K komt in verschillende vormen voor. Vitamine K1, ook wel bekend als fylochinon, en als vitamine K2, menachinon. Fylochinon halen we uit de voeding. Menachinon wordt aangemaakt in de darmen door bacteriën. Beide varianten hebben echter dezelfde functies in ons lichaam ^[1,2].

Functies van vitamine K

Vitamine K is ten eerste betrokken bij de bloedstolling. Dat werkt als volgt: deze vitamine is nodig voor de vorming van protrombine en het enzym trombokinase, wat voorkomt in bloedplaatjes. Als de bloedplaatjes stuk gaan activeert trombokinase de aanmaak van trombine uit protrombine. Trombine activeert fibrinogeen in het bloed tot fibrine. Fibrine sluit vervolgens de wond af.

Daarnaast zijn er effecten van vitamine K die nog verder onderzocht moeten worden. Er zijn bijvoorbeeld steeds meer aanwijzingen dat deze vitamine een rol speelt in de aanmaak van botten ^[3,4].

Tevens zou het het risico op hart- en vaatziekten kunnen verminderen. De mogelijke verklaring hiervoor is onder andere dat vitamine K2 er indirect aan bijdraagt dat de bloedvaten minder stijf worden ^{[5, 6, 7, 8]}.

Er is ook ondersteuning voor gevonden dat het gebruik de ontstekingen bij reuma vermindert door het verlagen van de CRP-waarden. CRP is een maat die gebruik wordt om te controleren voor aanwijzingen op een ontsteking ^[9,10].

Hiernaast komt uit een cohortonderzoek naar voren dat een hoge inname bijdraagt aan het vertragen van vergevorderde prostaatkanker ^[11]. Echter is onbekend welke rol vitamine K hier precies bij speelt.

Bronnen van vitamine K

Vitamine K zit voornamelijk in groene bladgroenten. Het komt ook voor in koolsoorten, aardappelen, fruit, melk(producten), eieren, plantaardige oliën en granen. In lever, kaas en eigeel komen kleine hoeveelheden voor. Daarnaast maakt onze darmflora het zelf aan ^[3,4,12].

Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid

Alle kinderen krijgen na de geboorte extra vitamine K. Ook baby’s die borstvoeding krijgen hebben de eerste 12 weken 150 microgram aan druppels nodig. In flesvoeding zit al voldoende. Indien er minder dan 500 ml kunstmatige zuigelingenvoeding wordt gegeven, is suppletie echter aan te raden.

Op dit moment is de optimale hoeveelheid onbekend. Dit komt omdat het lichaam zelf ook vitamine K aanmaakt. Verschillende landen hebben echter andere aanbevelingen. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor volwassenen in de Verenigde Staten is 65-80 microgram per dag. Dit is gebaseerd op het advies om 0,75-1 mcg/kg lichaamsgewicht per dag te gebruiken. In Nederland is het advies om vanaf 18 jaar dagelijks 70 microgram vitamine K binnen te krijgen ^[13,14,15].

Gevolgen van een tekort

Tekorten aan vitamine K komen weinig voor. Door medicijngebruik of het operatief verwijderen van een deel van de darm kan de darmflora ontregeld raken. Hierdoor kan een tekort aan vitamine K ontstaan. Ook een verstoorde opname van vet kan een tekort in de hand werken. Bij een tekort kunnen volwassenen bijvoorbeeld last krijgen van een vertraagde bloedstolling.

Bij pasgeboren baby’s is het risico op een tekort echter groter. Dit komt omdat het ongeboren kind geen voorraad kan opslaan en een baby daarnaast nog onvoldoende darmbacteriën heeft om voldoende vitamine K aan te maken. Hierom hebben pasgeboren baby’s kans op ernstige bloedingen en krijgen ze dus preventief druppeltjes vitamine K na de geboorte ^[3,4,16].

Gevolgen overschot

Er zijn geen schadelijke effecten van een overschot aan vitamine K bekend. In de praktijk komt een teveel van deze vitamine echter niet voor. Mensen die gebruik maken van bloedverdunners of antistollingsmiddelen moeten daarentegen wel oppassen met vitamine K-pillen met meer dan 100 microgram. Dit kan namelijk invloed hebben op de juiste dosering van de medicatie ^[4].

Moet ik vitamine K suppleren?

Uit onderzoek komt naar voren dat vitamine K2 lijkt te helpen om botten en gewrichten te versterken. En dat resulteert in een verminderde kans op botfracturen. De dosis van 45 microgram heeft waarschijnlijk het meeste effect ^[17,18]. Waarschijnlijk zijn lagere dosissen dan 45 microgram minder effectief ^[19,20].

Vitamine K wordt vaak naast vitamine D gesuppleerd. Vitamine D speelt namelijk ook een belangrijke rol bij de gezondheid van de botten. Wanneer je beide supplementen tegelijk inneemt kan dat elkaars effect versterken ^[21].

Er zijn aanwijzingen dat vitamine K, zowel uit voeding als uit een supplement, goed is voor hart en bloedvaten en de botgezondheid. Maar hier moet nog meer onderzoek naar gedaan worden. De kans op een tekort aan vitamine K is klein omdat het lichaam het zelf ook aanmaakt.